Madeira Wijnbouw
Wijnbouw in Madeira is kleinschalig. De gemiddelde wijnboer bezit minder dan ½ hectare druiven. Wijnbouw vindt plaats op soms zeer steile hellingen, waarbij ladders nodig zijn om de druivenstokken te bewerken. Vrijwel al het werk wordt met de hand gedaan. Vandaar het gezegde: “onze Madeira wijn is gemaakt van tranen”
De bodem
Madeira is een vulkanisch eiland en daardoor bijna overal bergachtig. De bodem van Madeira bestaat grotendeels uit basalt en is rijk aan magnesium, zwavel, ijzer, en aluminium maar er is een totaal gebrek aan kalk. Voedingsstoffen die door dit type bodem geblokkeerd worden zijn fosfor en kalium. Deze combinatie maakt dat de druiven (en ook andere vruchten zoals bananen) een hoge zuurgraad hebben
Wijnbouw
De hellingen zijn vaak zeer stijl, waardoor maar een deel van het land geschikt is voor landbouw. De totale wijnbouw-oppervlakte van Madeira is slechts 445 hectare, verdeeld over maar liefst 1200 telers. Dat is een gemiddelde van 0,37 hectare per wijnboer. Ter vergelijking: het aantal hectares wijnbouw in Madeira is minder dan 0,5 % van de wijnbouw in Bordeaux. Voor veel boeren is druiven één van de producten die ze verbouwen. De maximaal toegestane opbrengst is 150 hectoliter per hectare, maar gemiddeld is de opbrengst ongeveer 80 hectoliter per hectare. De druiventeelt is deels verdrongen door bananenteelt, wat meer oplevert.
Wijnbouwgebieden
De drie belangrijkste wijnbouwgebieden zijn Câmara de Lobos aan de zuidkust, met 163 hectare, en aan de noordkust São Vicente met 123 hectare, en Santana met 65 hectare.
Latada systeem
De meeste wijngaarden zijn in een latada-systeem aangeplant, (pergola of trellis-systeem). Hierbij hangen de druiven als een dak op ongeveer 1,5 tot 2 meter hoogte. De druiven krijgen zo meer lucht, waardoor er minder risico is op rot en schimmel. Vroeger werd hieronder ook groente geteeld, maar dat komt de kwaliteit van de druiven niet ten goede, het gebeurt steeds minder. Andere snoei-en geleidingsmethodes zijn vinha no chão, druivenstokken die over de grond kruipen, en spalier, rechtopstaande wijnstokken die met draden geleid worden. Spalier is redelijk makkelijk bewerkbaar, maar het is lang niet overal mogelijk.
Oogsten
De meeste wijnhuizen bezitten geen grond, zij kopen hun druiven van wijnboeren, die meestal ook andere landbouwproducten verbouwen. Er zijn geen vaste contracten, maar ieder wijnhuis heeft generaties lange banden met bepaalde wijnboeren en hun familie. Alleen Henriques & Henriques bezit 10 hectare wijnstokken. Een gemiddelde wijnboer bezit minder dan een halve hectare wijnbouwgrond, hij brengt in de oogsttijd zo’n 1500 kg druiven naar de producent. Maar er zijn ook wijntelers die slechts 60 kg druiven komen brengen. Dat wordt apart gewogen, geadministreerd en betaald. Soms moet een wijnbouwer honderden meters lopen voordat hij met zijn mand druiven bij een verharde weg is!
Transport met geitenvellen
In vroeger tijden werden de geplukte druiven naar het pershuis gebracht in “borracho” ofwel geitenvellen van 45 liter in zuidelijk Madeira en 50 liter in Noord-Madeira. De opbrengst van een wijngaard werd uitgedrukt in aantallen geitenvellen.
Oogsttijd
Madeira heeft de langste druiven-oogstperiode ter wereld!
De oogst in Madeira begint meestal de derde week van augustus in de laaggelegen wijngebieden, in het Noorden vanaf 50 meter hoogte, in het Zuiden vanaf 200 meter. De pluk eindigt half oktober in de hoog gelegen gebieden (400-800 meter). Dit is het gebied van de Sercial druif. Druivenplukken is naast hard (veelal gebukt) werken een groot en gezellig familie-gebeuren, met veel eten en wijn.
Oogstvolgorde van druiven
De oogst van de aanbevolen druiven op Madeira en Porto Santo verloopt als volgt:
1) listrão, moscatel (Porto Santo)
2) verdelho
3) boal
4) malvasia
5) sercial
6) terrantez
Hoewel malvasia op de warmste plekken groeit, is het groeiseizoen langer dan dat van andere druiven, daarom wordt malvasia laat geplukt.
Tinta negra wordt tijdens de hele oogstperiode geplukt, omdat het op alle plekken groeit, koel en warm. De tinta negra druif is goed voor 85 % van de productie.
Een kaart van de Madeira wijnregio’s
Klik twee keer op de kaart om maximaal te vergroten.
PDO ofwel ‘Protected Designation of Origin’ is een omschreven gebied voor kwaliteitswijnen. In Nederland heet dit BOB: Beschermde Oorsprong Benaming.
Madeira heeft twee DO’s:
DO Madeira – voor versterkte wijnen.
DO Madeirense – voor niet-versterkte wijnen.
En er is een PGI – Protected Geografical Indication – voor tafelwijnen:
PGI Teras Madeirenses – voor tafelwijnen.
De DO Madeira is ingedeeld in 10 wijnregio’s.
Deze gebieden zijn in het Noorden van west naar oost:
- Porto Moniz
- São Vicente
- Santana
In het zuiden van west naar oost:
- Calheta
- Ponta do Sol
- Ribeira Brava
- Câmera de Lobos
- Funchal
- Santa Cruz
- Machico
Porto Santo
50 km ten noordoosten van Madeira, op 2,5 uur varen, ligt het eiland Porto santo. De bodem bevat veel zand en kalk, en er wordt wijn gemaakt van twee druiven: de listrão, (bekend als palomino fino voor sherry) en de caracol, een druif die wel ‘toegestaan’ is, maar niet ‘aanbevolen’. Ook staat er 0,3 hectare verdelho. Porto Santo is vlak, het waait er veel, om de de druiven te beschermen worden ze vlak boven de grond geteeld.
